مقدمه

خواص نخهای مخلوط و پارچه تهیه شده از آنها به مقدار زیادی به نوع و خواص اجزای مخلوط و نسبت آنها بستگی دارد. آگاهی از چگونگی عملکرد یک خاصیت معین از الیاف برروی خواص الیاف دیگر موجود در مخلوط ،الیاف برای انتخاب صحیح الیاف اجزای مخلوط ضروری است. بعضی از محققین سعی کردهاند که با استفاده از خواص اجزای مخلوط خواص نخ مخلوط را بصورت تحلیلی بیان کنند ،اما بواسطه پیچیدگی طبیعی فاکتورهای موجود همیشه خواص نخ مخلوط بطور دقیق قابل پیش بینی .نیست معمولاً پیش بینی خواص کششی نخهای مخلوط مورد نظر میباشد چنین پیش بینیهایی معمولاً به مخلوطهای دو جزئی محدود میشود بطوریکه تحلیل خواص مخلوطهای سه جزئی یا چهار جزئی خیلی پیچیده و مشکل میباشد

اثر خواص الیاف و ترکیب مخلوط برروی خواص نخ

مقاومت نخ

مقاومت نخهای مخلوط توسط محققین زیادی با بررسی برروی مخلوطهای الیاف مختلف مورد مطالعه قرار گرفت ثابت شده است که مقاومت نخهای مخلوط از مقاومت نخ که بصورت تئوری از طريق محاسبه وزنی مقاومت الیاف تشکیل دهنده مخلوط تعیین شده است کمتر میباشد یکی از منطقی ترین و ساده ترین تحلیلها توسط همبرگر  انجام شده که میتواند استقامت نخ را با دقت قابل قبولی پیش بینی کند  توجه داشته باشید که تحلیل فوق فقط برای مقاومت نخ تک لا قابل استفاده است. آزمایش مقاومت دستهای نخهای مخلوط بدلیل متغیرهای زیادی که وجود دارند بطور قابل ملاحظه ای با آنچه در بالا به آنها اشاره شده است متفاوت است همچنین فرض پارگی تمام الیاف جزء A در اولین نقطه گسیختگی کاملاً صحیح نمی باشد. در واقع مطالعات کمپ و آون  نشان میدهد که بعضی از الیاف بیشتر از یک مرتبه پاره میشوند که این باعث پیچیدگی بیشتر تحلیل مقاومت نخ مخلوط میگردد اما با وجود همۀ این محدودیتها این نوع از تحلیلها به مقدار زیادی به درک رفتار مقاومت نخهای مخلوط کمک کرده و یک پیش بینی دقیقی از رفتار مقاومت نخ مخلوط ارائه میدهدبا در نظر گرفتن این خاصیت ،نخ مشاهده شده است که یک مطالعه تجربی مناسب تر میباشد تغییرات ازدیاد طول تا حد پارگی یک نخ مخلوط با تغییر در نسبت ،مخلوط به مقدار زیادی به ازدیاد طول اجزای مخلوط و ساختمان نخ بستگی داردازدیاد طول تا حد پارگی بعضی از نخهای مخلوط را با درصدهای مختلف نشان میدهد مشاهده میشود که شکل منحنی برای سه نوع مخلوط کاملاً باهم فرق می.کنند اگر ازدیاد طول تا حد پارگی الیاف مورد استفاده در مخلوط تقریباً شبیه به حالت مخلوط پنبه - پلی نوز یک باشد تغییرات ازدیاد طول تا حد پارگی نخ مخلوط کوچک و تدریجی میباشد در حالتی که ازدیاد طول تا حد پارگی دو نوع لیف مورد استفاده در مخلوط مثل مخلوط پنبه - پلی استر یا ویسکوز - پلی استر دارای اختلاف زیادی باشند آنگاه منحنی از یک ازدیاد طول کم به ازدیاد طول زیاد دارای شیب تندی خواهد بود. اثر نوع الیاف در ازدیاد طول تا حد پارگی نخهای مخلوط معمولاً می توان گفت که ازدیاد طول تا حد پارگی یک نخ مخلوط بین مقادیر ازدیاد طول تا حد پارگی الیاف تشکیل دهنده آن قرار دارد اگرچه بندرت برابر میانگین حسابی ازدیاد طول تا حد پارگی دو لیف تشکیل دهندۀ مخلوط میباشد برخلاف مقاومت نخ محاسبه تئوری ازدیاد طول تا حد پارگی یک نخ مخلوط براساس ازدیاد طول تا حد پارگی الیاف تشکیل دهندۀ مخلوط خیلی مشکل میباشد

يکنواختی نخ

با در نظر گرفتن قابلیت بافندگی و ظاهر ،پارچه یکنواختی نخ یکی از فاکتورهای مهم بحساب می آید بزرگترین مزیت الیاف مصنوعی یکنواختی طول آنها میباشد. یکنواختی طول الیاف مصنوعی و عدم وجود الیاف کوتاه و کنترل بهتر الیاف موجب بهبود وضعیت کشش در ماشینهای ریسندگی میشود مخلوط کردن اینگونه الیاف با الیافی مثل پنبه دارای مزایای فراوانی میباشد چون الیاف پنبه بخصوص از نوع کارد شده آن دارای تغییرات طولی زیادی بوده که این تغییرات در هنگام کشش موجب تغییرات زیادی میگردند برای مثال چنانچه درصد الیاف ویسکوزریون با طول مناسب در مخلوط نخ پنبه - ویسکوز بیشتر شود در نتیجه آن نایکنواختی نخ حاصل کاهش می یابد. بنابراین جهت تولید یک نخ مخلوط پلی استر پنبۀ با کیفیت بالا لازم است که با عمل شانه زنی یکنواختی طولی الیاف پنبه را بهبود بخشیم بهبود یکنواختی نخ حاصل از افزایش الیاف مصنوعی معمولاً با کاهش سطح عيوب مثل ،نپ نقاط ضخیم و نازک همراه است

پرز نخ

پرز نخ بصورت تجمع انتهای الیاف و حلقه هایی از الیاف که از سطح نخ بیرون آمده اند نمایان می شود. نمایش پرزهایی که در تماس با نخ هستند به طور عمده بوسیلۀ درصد الیاف بلند بیرون آمده از نخ تعیین می شود. الیاف کوتاهی که از سطح نخ بیرون آمده اند و حلقه های الیاف به اندازه پرزهای بلند الیاف روی ظاهر نخ تاثیر ندارند کارخانه های ریسندگی الیاف مصنوعی و مخلوط آنها معمولاً با مشکلات پرزدهی بیش از اندازۀ نخ روبرو هستند که به ظاهر نخ صدمه می زند. پرزدار بودن نخ یکی از فاکتورهای مهمی است که اثر عمده ای بر روی پرزدهی پارچه داشته و باعث ظاهر نامطلوب پارچه می شود. فاکتورهای متعددی وجود دارند که باعث پرزدار بودن سطح نخ میگردد. می توان اعمال بازدارنده ای را برای جلوگیری از پرزدار بودن نخ که دلایل آن قبلاً اشاره شده است بکار گرفت. بعضی از فاکتورها که بطور قابل ملاحظه ای برای کنترل پرزدار بودن نخ بکار میروند در زیر به آنها اشاره شده است مواد خام بطور کلی میتوان گفت که هر چه سرهای انتهای الیاف برای یک وزن معینی از مواد خام بیشتر باشد پرز نخ نیز بیشتر است. طول متوسط سرها و حلقه های پرز به نسبت عکس طول متوسط و ظرافت الیاف تغییر میکند رینگ ریسندگی و شیطانک معمولاً یک شیطانک با مقطع صاف باعث ایجاد پرز بیشتری نسبت به شیطانک با مقطع گرد یا نیم دایره میشود بدلیل اینکه لبه های شیطانک با مقطع صاف باعث پارگی بیشتری در الیاف سطح نخ می شود. بیشتر اوقات برخورد شدید پرزهای نخ بدلیل باریک بودن محل عبور نخ بویژه نخهای ضخیم بهمراه شیطانکهای با مقطع بیضوی میتواند موجب نگهداری و توقف حرکت نخ بین نقطهٔ بالایی فلانژ رینگ و شیطانک گردد در چنین حالاتی استفاده از شیطانکهای بیضوی با سقف کوتاه یا بلند میتواند از میزان پرزدهی بکاهد

ازدیاد طول تا حد پارگی

اگرچه موقعی که انتخاب صحیح الیاف برای مخلوط صورت میگیرد مقاومت نخ به عنوان مهمترین خاصیت نخ در نظر گرفته میشود از طرفی ازدیاد طول تا حد پارگی نخ نیز باید مورد توجه قرار گیرد. هنگامی که نخهای تار بر روی ماشین بافندگی در حال تشکیل دهنده هستند ازدیاد طول تا حد پارگی نخها بطور قابل ملاحظه ای روی قابلیت بافندگی  نخهای تار تأثیر می گذارد در ارتباط با این موضوع معمولاً ترجیح داده میشود که کار تا حد پارگی نخها را مورد بررسی قرار دهیم

منبع

برگرفته از کتاب ریسندگی الیاف مصنوعی و مخلوط آنها

نوشته میر رضا طاهری